GESCHIEDENIS BIBLIOTHEKEN TE NIEUWPOORT
Bibliotheek Albéric Deswarte (Nieuwpoort-stad)
Albéric Deswarte (°Nieuwpoort 28/08/1875-Brussel 19/07/1928) was de zoon van Pieter Deswarte (voorzitter van het Willemsfonds).
1928
De zoon van Albéric Deswarte (naam?) bracht, na diens dood, zijn archief en bibliotheek naar Nieuwpoort, met de bedoeling een bibliotheek Deswarte op te richten.
1928-1929
Cyriel Gaelens (lijsttrekker BWP en schepen vóór WO II, overleed in 1966) richtte een lokaaltje in de Valkestraat (waar achteraf de cinema City gekomen is) in, op vraag van de BWP en gaf het de naam “Albéric Deswarte bibliotheek”.
De verzameling bestond uit: Klassieke literaire werken (o.a. Stijn Streuvels,…..)
Werken van streekauteurs (bijv. Karel Jonckheere)
Franse werken (Racine, Maupassant)
Politieke werken (Deman, ….)
Cyriel Gaelens baatte de Retorica (dans- en cultuurzaal) uit en woonde er naast (waar nu Valkestraat 22 is).
(OAD3) (OAD4)
Na de oorlog kreeg Cyriel Gaelens problemen omwille van de aanwezigheid van bepaalde “nationalistische” werken.
Er waren ook boeken van het Willemsfonds bij (erfstukken van de bibliotheek van P. Deswarte- Willemsfonds)
Bedoeling van de bibliotheek:
Net zoals bij het Davids- en Willemsfonds, was de bedoeling: mensen (hier meer bepaald de arbeidersklasse) te onderrichten en weg te houden van drank en café.
Dit lukte niet zo; daar het aantal leners en lezers aan de lage kant bleef.
Er is geen register, maar Jacques Pauwels (kleinzoon van Cyriel Gaelens) weet te zeggen dat het nooit een groot succes geweest is. We zitten dan ook midden in de crisisjaren (1929 tot 1940).
Werkmethode:
De collectie was, zoals vermeld, afkomstig uit de persoonlijke boekenkast van Albéric Deswarte, maar werd ook wat aangevuld door steun van de BWP (Belgische Werkers Partij). Of dit onder de vorm van boeken of geld is, weten we niet.
De boeken waren voorzien aan de rugzijde van een half blauw/wit etiket (zoals vroeger voor schoolboeken gebruikt werd).
We hebben geen sporen van stempelafdruk gevonden. Wel hebben we via Jacques Pauwels een exemplaar uit de bibliotheekcollectie kunnen lenen. Dit boek heeft een oorspronkelijk etiket op de rug.
Op het schutblad stond er een nummer in potlood. De hoogste nummers werden gebruikt voor de Franstalige boeken. Het hoogste nummer dat we vonden is 223.
Van een lijst of catalogus hebben we geen spoor, maar waarschijnlijk bestond die wel. Jacques Pauwels stelde ook een lijst op van de boeken uit de Albéric Deswarte bibliotheek die hij nog heeft (zie fiches).
Alles was gratis: er werd geen leengeld of lidgeld gevraagd.
1933
bibliothecaris: Leontine Bendels (Oostendestraat 2) onder toezicht van <den gediplomeerden opziener G. Decerf uit Oostende>.
Toelage: 200 fr van de provincie
<Reeds heb ik vanwege de provincie de som van tweehonderd frank ontvangen. Zulks is dus een bewijs dat de boekerij aangenomen is.>
(bron: brief van L. Bendels aan de Heren Schepenen en Burgemeester der stad Nieupoort, dd. 21/11/1933)
1939
In 1939 verklaarde de burgemeester van Nieuwpoort dat <de stad Nieuwpoort drie andere (naast de gemeentelijke bibliotheek) bibliotheken telde:
Het Davidsfonds, Het Willemsfonds, Bibliotheek Albéric Deswarte.
Wij vermoeden dat deze laatste bibliotheek tot de socialistische beweging hoorde.
1940 (WO II)
In mei 1940 viel een voltreffer op het huis naast de bibliotheek. (Moeder en kinderen werden gedood, terwijl de vader in het legerkamp van Lombardsijde zat.)
Ook de Retorica liep schade op, maar de bibliotheek werkte verder tot in 1942. Cyriel Gaelens had echter boeken kunnen redden en waarschijnlijk heeft hij gedurende de eerste twee jaren van de oorlog de bibliotheek van huis uit kunnen voortzetten. (We hebben een boek met uitgiftedatum 1941 gevonden, maar zonder stempel.)
In 1942 (21/05/1942) moest Cyriel Gaelens op bevel van de Duitse bezetter, al zijn activiteiten stopzetten.
De Albéric Deswarte bibliotheek was actief van 1928 tot 1942.
1944
De zaal Retorica werd, tijdens de bombardementen, volledig vernield.
Een deel van de boeken (een 20-tal) zijn nu bij zijn kleinzoon Jacques Pauwels, Duinenlaan 72 te Westende (059/302599)